Giải nghĩa câu ca dao “Tháng Giêng là tháng ăn chơi”, hiểu sao cho đúng?
Tháng Giêng là tháng ăn chơi, hiểu sao cho đúng?
Nếu như với người Việt, Tết âm lịch quan trọng nhất trong năm, thì tháng Giêng là tháng được dành nhiều ưu tiên để nghỉ ngơi, tụ hội và chơi Lễ.
“Tháng Giêng là tháng ăn chơi”, câu ca dao xưa hay được dùng như câu nói cửa miệng của nhiều người Việt hôm nay khi cho phép bản thân “xả hơi”, thậm chí trì hoãn việc đi làm, đình trệ triển khai công việc để ưu tiên cho tháng đầu tiên của năm để đi chơi xuân, đi dâng hương cầu tài lộc, may mắn. Nếu xét từ quan niệm văn hóa, phong tục, thì việc cầu tài lộc, cầu an, may mắn cho gia đình trong một năm hoàn toàn phù hợp, vì đó là nhu cầu tinh thần để mong sự an yên cho một năm mới. Nhưng, lạm dụng quan niệm coi tháng Giêng là tháng “ăn chơi” để bê trễ công việc, để khiến cho bản thân trở nên lười biếng ngay sau Tết, sẽ làm ảnh hưởng đến cuộc sống của cá nhân người ấy, thậm chí ảnh hưởng đến công việc và mất đi những cơ hội.
Tháng Giêng là tháng được dành nhiều ưu tiên để nghỉ ngơi, tụ hội và chơi Lễ
Năm 2017, một số liệu do Quỹ Tiền tệ thế giới IMF ước tính rằng một ngày làm việc, nền kinh tế Việt Nam tạo ra 720 triệu USD. Như vậy, nếu như đem con số này nhân với kỳ nghỉ Tết dài của năm 2018, 2019 ( 7 và 9 ngày) sẽ cho thấy nền kinh tế bị ảnh hưởng như thế nào. Nếu sau kỳ nghỉ Tết dài ngày, lại tiếp tục “tháng Giêng là tháng ăn chơi” nữa, thì kết quả chúng ta có thể hình dung được. Thật ra, câu ca dao “Tháng Giêng là tháng ăn chơi” xuất phát từ quan niệm, văn hóa sống của người nông dân xưa. Nước ta là đất nước nông nghiệp, người dân quanh năm trồng lúa, làm nông theo vụ mùa vất vả kéo dài.
Do vậy, tháng Giêng đầu tiên của năm, lại nhân là mùa xuân, ông cha ta ngày xưa đã tận dụng thành một kỳ nghỉ dài để chuẩn bị cho một năm lao động hăng say tiếp theo. Vì là tháng đầu tiên của năm mới, nên việc cầu an mong mưa thuận gió hòa, mong sức khỏe an khang hạnh phúc sẽ được người dân ưu tiên. Lễ hội Làng, Lễ cầu mùa màng, Lễ Đình, chùa….
Tết Nguyên tiêu – Rằm tháng giêng, lễ rằm được xem là quan trọng nhất trong năm
Với những phong tục vừa mang tính cầu ước, vừa mang tính giải trí được người dân ưu tiên lựa chọn. Đặc biệt, với Tết Nguyên tiêu – Rằm tháng giêng, lễ rằm được xem là quan trọng nhất trong năm, ngoài chuyện làm Lễ cũng ông bà tổ tiên, thì việc nhân cớ đó để kéo dài một kỳ chơi xuân cho đến gần hết tháng Giêng lại là cái cớ vẫn được xem là “hợp lý”. Nhưng cũng chính câu ca dao “Tháng Giêng là tháng ăn chơi” lại là lời nhắc nhở nhẹ của ông cha với con cháu, có du xuân, có cầu may, nhưng đừng bê trễ công việc mà làm ảnh hưởng đến cuộc sống gia đình. Nhìn vào cuộc sống hôm nay, câu ca dao này vẫn được dùng làm một cơ rất “hợp lý” cho những cuộc du xuân thời hiện đại. Bạn có coi tháng giêng là tháng ăn chơi không? Quan niệm này có còn đúng?
Ca dao xưa nói về lịch sinh hoạt của nhân dân thời phong kiến có nhiều câu, bài tiêu biểu sinh hoạt của một giới người.
Trong xã hội phong kiến xưa, chủ yếu là thuần nông, tất nhiên ai cũng gắn bó với việc nông tang, nhưng âu cũng do tập quán sống và lệ thuộc nhiều vào tiết nông lịch, nên lúc nông nhàn còn thêm nghề phụ, nghề buôn bán nữa. Tuy nhiên, người xưa cũng truyền nhau những câu, bài ca dao mang hàm ý mỉa mai, phê phán bóng gió và nhắc nhở những người có thói mải chơi, trễ nải công việc, rằng:
“Tháng Giêng ăn Tết ở nhà,
Tháng Hai cờ bạc, tháng Ba hội hè.
Tháng Tư đong đậu nấu chè,
Ăn tết Đoan Ngọ trở về tháng Năm.
Tháng Sáu buôn nhãn bán trâm,
Tháng Bảy ngày Rằm xá tội vong nhân.
Tháng Tám chơi đèn kéo quân,
Trở về tháng Chín chung chân buôn hồng.
Tháng Mười buôn thóc bán bông,
Tháng (Mười) Một, tháng Chạp nên công hoàn thành.”
Hoặc:
“Một năm có mười hai kỳ,
Thiếp ngồi thiếp tính có gì chẳng ra.
Tháng Giêng ăn Tết ở nhà,
Tháng Hai rỗi rãi quay ra nuôi tằm.
Tháng Ba đi bán vải thâm,
Tháng Tư đi gặt, tháng Năm trở về.
Tháng Sáu em đi buôn bè,
Tháng Bảy, tháng Tám trở về đong ngô.
Chín, Mười cất giạ đồng mùa,
Một, Chạp vớ được anh đồ dài lưng.
Anh ăn rồi anh lại nằm,
Làm cho thiếp phải quanh năm lo phiền.
Chẳng thà lấy chú lực điền,
Gạo bồ thóc giống còn phiền nỗi chi?” Tháng Giêng du Xuân, trẩy Hội Lim, nét đẹp trong văn hoá của người Việt (Ảnh chỉ mang tính minh hoạ. Nguồn: VTV)
Còn nếu chuyên tâm về nông nghiệp thì:
“Tháng Giêng là tháng ăn chơi,
Tháng Hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà.
Tháng Ba thì đậu đã già,
Ta đi ta hái về nhà phơi khô.
Tháng Tư đi tậu trâu bò,
Để ta sắp sửa làm mùa tháng Năm.
Sớm ngày đem lúa ra ngâm,
Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra.
Gánh đi ta ném ruộng ta,
Đến khi lên mạ thì ta nhổ về.
Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê,
Cấy xong rồi mới trở về nghỉ ngơi.
Cỏ lúa dọn đã sạch rồi,
Nước ruộng vơi mười còn lại một hai.
Ruộng thấp đóng một gàu giai,
Ruộng cao thì phải đóng hai gàu sòng.
Chờ cho lúa có đòng đòng,
Bấy giờ ta sẽ trả công cho người.
Bao giờ cho đến tháng Mười,
Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta,
Gặt xong ta hái về nhà,
Phơi khô quạt sạch thế là xong công.”
Hoặc:
“Tháng Chạp là tháng trồng khoai,
Tháng Giêng trồng đậu tháng Hai trồng cà.
Tháng Ba cày vỡ ruộng ra,
Tháng Tư làm mạ mưa sa đầy đồng.
Ai ai cũng vợ cũng chồng,
Chồng cày vợ cấy trong lòng vui thay.
Tháng Năm gặt hái đã xong,
Nhờ trời một mẫu năm nong thóc đầy.
Năm nong đầy em xay em giã,
Trấu ủ phân, cám bã nuôi heo.
Sang năm lúa tốt tiền nhiều,
Em đem đóng thuế đóng sưu cho chồng.
Đói no có thiếp có chàng…”
Với người Việt, cho dù làm nghề gì, cũng đều nhất thiết phải có thời gian nghỉ ngơi tích cực, dài ngắn khác nhau tùy mùa vụ cụ thể từng ngành nghề để bù lại thời gian lao động cực nhọc “một nắng hai sương”, “đầu tắt mặt tối”, nhất là việc nông tang ngày xưa rất vất vả. Thế mới có câu: “Làm ruộng ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng”.
Cho nên “Tháng Giêng là tháng ăn chơi, tháng Hai cờ bạc, tháng Ba rượu chè…” đích thị là câu nói của một số người vô công rỗi việc, lạc hậu xưa kia. Cũng nói về lệ “ăn chơi” trong tháng Giêng này, ông Lê Quý Đôn, trong sách Kiến văn tiểu lục có ghi lại bài thơ trong tập Kiên biều thất, chép rằng, khi sứ thần nước Giao Chỉ qua chơi Tây Hồ ở Hàng Châu, thấy người dân Trung Quốc mải mê vui thú, say sưa nên có phú một bài thơ tuyệt cú rằng (đã dịch):
“Mỗi cành dương liễu (tài tử) mấy cành hoa (giai nhân),
Say khướt bên hồ, quán rượu ra.
Dân Việt ăn chơi đâu có thế,
Trời Xuân canh cửi khắp gần xa.”
Rõ ràng, nhân dân ta không hề có cái thói ăn chơi, cờ bạc, rượu chè “mút mùa”. Thời gian “xả hơi” ấy quả rất cần thiết và hợp lý, nhưng không kéo dài mãi đến nỗi phải bỏ phế công việc.
Nguồn Vtv – DanViet
Sao chép & chỉnh sửa bởi NhaCungCap.vn
Vui lòng ghi rõ nguồn khi sử dụng